In kasteelonderzoek wordt de term "motte" of "torenheuvelkasteel" gebruikt om een type gebouw aan te duiden dat bestaat uit een kunstmatig opgeworpen heuvel van aarde omgeven door een gracht, waarop een meestal houten toren van verschillende hoogte uitrijst. De term "motte" komt uit het Frans (château á motte), waar "motte" zoiets betekent als "klomp aarde" of ook "aarden zode". Motten waren wijdverspreid in heel Centraal-Europa; de meeste complexen werden gebouwd in de 11e tot 12e eeuw en werden voornamelijk gebouwd door leden van de lagere adel, maar ook door machtige feodale heren.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling "Ridders, Kastelen en Intrige - AufRuhr 1225 - De Middeleeuwen aan de Rijn en de Ruhr" van het LWL-museum voor archeologie in Herne (27 februari tot 28 november 2010) werd een poging ondernomen om een ideaaltypische motte te reconstrueren, waarbij de ongedateerde motte van Wegberg - Ophoven (district Heinsberg) als model diende. Deze replica werd opgesteld op het buitenterrein van het LWL-museum en werd door de talrijke bezoekers bewonderd vanwege zijn indrukwekkende afmetingen (ca. 22 m hoog en 6 m breed).
Tijdens een bezoek van enkele historisch geëngageerde inwoners van Neuenrade in het voorjaar van 2010 werd bekend dat de statige toren-heuvel na afloop van de tentoonstelling weer zou worden afgebroken en vervolgens - als geschenk - aan een nieuwe eigenaar zou worden overgedragen. Na intensief overleg tussen het Landschaftsverband Westfalen en de stad Neuenrade werd overeengekomen om de motte in Neuenrade te herbouwen, waar een geschikte locatie in het district Küntrop kon worden gevonden. Ideaal is dat de historische burcht Gevern, een onder monumentenzorg vallende motte van de graven van Arnsberg waarvan de toren in 1355 door graaf Engelbert III van de Mark in puin werd gelegd, slechts een paar honderd meter van deze locatie verwijderd is.
Na de wederopbouw vond de feestelijke inwijding van de "nieuwe" motte plaats op 19.10.2013. De financiering van het object werd verzekerd door donaties. Een speciaal voor dit doel opgerichte stichting zal ook in de toekomst voor de motte zorgen.
De motte is van Pasen tot en met oktober elke 1e zondag van 14.00 tot 17.00 uur geopend.
In 2018 werd het torenheuvelkasteel "Motte" in het kader van een Leader-project het startpunt van een geschiedenispad door de voormalige Grafschaft Arnsberg en kreeg zo een verdere opwaardering. Er is een buitenkunstwerk gemaakt naar een ontwerp van de Alteense kunstenaar Karsten Wolfewicz. Er is een verzameling ridderlijke demonstratievoorwerpen aangeschaft, vooral tot grote vreugde van de jonge bezoekers. Bovendien is de Motte opgenomen in het algemene concept voor cultuureducatie in Neuenrade als een "cultureel punt". Voor dit doel worden meerdere keren per jaar kleine culturele evenementen aangeboden, zoals poëzievoordrachten of legendevoordrachten.
De toegangsprijs is € 2,00 p. p. boven de zwaardmaat. Voor kinderen is de toegang gratis.
Voor alle vragen over de motte - ook voor het regelen van speciale rondleidingen - kunt u contact opnemen met:
- Dr. Rolf-Dieter Kohl 02392 / 61991
- Ludger Stracke 02394 / 536
- Klaus Peter Sasse 0170 / 4517902
Huwelijken zijn ook mogelijk op de Motte. Meer informatie hierover vindt u op www.neuenrade.de